Fundamenty krok po kroku – Jak zbudować solidne podstawy domu

Fundamenty to absolutna podstawa każdej budowli. Ich prawidłowe wykonanie decyduje o stabilności konstrukcji i jej długowieczności. Przygotowanie fundamentu domu krok po kroku wymaga precyzyjnego planowania i wiedzy na temat odpowiednich technik, materiałów oraz formalności, które trzeba spełnić przed rozpoczęciem prac.

Dlaczego solidne fundamenty są kluczowe dla budowy domu?

Fundamenty to pierwsza i najważniejsza część konstrukcji budynku. Ich główną funkcją jest przenoszenie ciężaru całej budowli na grunt, co zapobiega osiadaniu domu oraz ewentualnym pęknięciom ścian czy podłóg. Budowa domu fundamenty musi być dobrze przemyślana, ponieważ to właśnie od tego etapu zależy trwałość i bezpieczeństwo budynku.

Dobrze wykonane fundamenty minimalizują ryzyko uszkodzeń spowodowanych przez ruchy gruntu, erozję czy zmienne warunki atmosferyczne. Oprócz tego fundamenty chronią budynek przed wilgocią, dzięki czemu wnętrza pozostają suche, co ma kluczowe znaczenie dla komfortu mieszkalnego i zapobiegania problemom związanym z wilgocią, takimi jak pleśń czy grzyb. Budowanie fundamentów wymaga więc precyzji, odpowiedniego doboru materiałów oraz uwzględnienia specyfiki terenu, na którym dom zostanie postawiony.

Jeśli fundamenty nie będą odpowiednio zaprojektowane i wykonane, cała konstrukcja domu może być zagrożona, co może prowadzić do kosztownych napraw. Dlatego budowa fundamentu to inwestycja, która wymaga staranności na każdym etapie prac, od wykopu po izolację i zalewanie betonu.

Etapy budowy fundamentów – co warto wiedzieć na początek?

Przed rozpoczęciem budowy fundamentów warto zaplanować wszystkie kroki, aby proces przebiegał sprawnie i bez komplikacji. Budowanie fundamentów krok po kroku obejmuje kilka kluczowych etapów, od projektowania po zakończenie prac ziemnych i betonowanie. Każdy z tych kroków ma ogromne znaczenie dla końcowego efektu, dlatego warto poznać cały proces, zanim przystąpisz do prac.

Podstawowe etapy budowy fundamentów:

• Projektowanie fundamentów – to pierwszy i najważniejszy etap. Na podstawie badań gruntu, architekt i konstruktor dobierają odpowiedni typ fundamentu. Projekt zawiera informacje o głębokości, szerokości fundamentów oraz zastosowanych materiałach.
• Prace ziemne – po ustaleniu projektu przystępuje się do wykopów. Głębokość i szerokość wykopu zależą od rodzaju fundamentu, a także od warunków gruntowych.
• Wykonanie szalunków – szalunki to konstrukcja, która utrzymuje beton w odpowiednim kształcie do czasu jego zastygnięcia. W tym etapie ważne jest precyzyjne zamontowanie deskowania.
• Zbrojenie fundamentów – kolejnym krokiem jest ułożenie zbrojenia, czyli stalowych prętów, które wzmacniają beton i zapobiegają pęknięciom.
• Zalewanie fundamentów betonem – po wykonaniu zbrojenia następuje betonowanie. Warto zadbać o odpowiednią jakość mieszanki betonowej oraz równomierne wylewanie betonu.
• Izolacja fundamentów – ostatnim etapem jest nałożenie warstwy izolacyjnej, która chroni fundamenty przed wilgocią.

Każdy z tych kroków wymaga staranności i odpowiedniego sprzętu. Warto także pamiętać o regularnym nadzorze prac przez wykwalifikowanego inżyniera budowlanego, który oceni, czy fundamenty są wykonane zgodnie z projektem.

Jakie rodzaje fundamentów wybrać do budowy domu?

W zależności od warunków gruntowych i projektu budynku, istnieje kilka rodzajów fundamentów, które można zastosować podczas budowy domu. Każdy z nich ma swoje zalety i wady, a wybór odpowiedniego fundamentu zależy od specyficznych potrzeb konstrukcyjnych i terenowych.

Najczęściej spotykane rodzaje fundamentów to:

• Fundamenty tradycyjne – wykonywane na ławach fundamentowych, są najbardziej popularne. Składają się z szerokich ław betonowych, które przenoszą ciężar budynku na grunt.
• Fundamenty płytowe – stosowane na słabszych gruntach, rozkładają ciężar budynku na większej powierzchni. Są to fundamenty w formie jednej dużej płyty betonowej.
• Fundamenty schodkowe – używane na terenach o dużych różnicach wysokości. Są bardziej skomplikowane w wykonaniu, ale idealnie nadają się do budowy na pochyłym terenie.
• Fundamenty palowe – wykorzystywane tam, gdzie grunt jest słaby, a głęboko położone warstwy nośne. Posiadają formę pali, które przenoszą ciężar na stabilne warstwy gruntu.

Wybór odpowiedniego fundamentu zależy od warunków geologicznych, poziomu wód gruntowych oraz rodzaju konstrukcji budynku. Warto zasięgnąć porady specjalisty, który pomoże dobrać najlepsze rozwiązanie dla Twojego domu.

Ława fundamentowa krok po kroku – najważniejsze etapy budowy

Ława fundamentowa to jeden z najczęściej stosowanych rodzajów fundamentów, zwłaszcza w budownictwie jednorodzinnym. Jej zadaniem jest równomierne rozłożenie ciężaru budynku na grunt. Prawidłowe wykonanie ławy fundamentowej krok po kroku wymaga precyzji i staranności na każdym etapie budowy.

Jak wykonać ławę fundamentową krok po kroku?

1. Przygotowanie wykopu – wykopanie rowu o odpowiedniej głębokości i szerokości, zgodnie z projektem. Głębokość wykopu zależy od rodzaju gruntu i warunków atmosferycznych, najczęściej wynosi od 1 do 1,5 metra.
2. Układanie zbrojenia – do wnętrza wykopu należy ułożyć stalowe pręty zbrojeniowe, które wzmocnią konstrukcję ławy i zabezpieczą ją przed pęknięciami. Ważne jest, aby zbrojenie było starannie wykonane, z zachowaniem odpowiednich odległości między prętami.
3. Zalewanie betonem – kolejnym krokiem jest wylanie betonu do wykopu. Beton powinien być odpowiednio zagęszczony, aby uniknąć pustych przestrzeni. Do tego celu można użyć wibratora do betonu.
4. Pielęgnacja betonu – po wylaniu betonu należy zadbać o jego odpowiednią pielęgnację, aby zachować właściwą wilgotność i temperaturę. W czasie upałów warto regularnie polewać beton wodą, aby zapobiec jego pękaniu.
5. Izolacja fundamentu – po związaniu betonu, na ławę fundamentową należy nałożyć warstwę izolacyjną, która ochroni fundament przed wilgocią.

Prawidłowo wykonana ława fundamentowa jest kluczowa dla stabilności budynku. Warto zwrócić szczególną uwagę na staranność podczas każdego etapu budowy, ponieważ błędy na tym etapie mogą prowadzić do poważnych problemów w przyszłości.

Wykonywanie wykopów pod fundamenty – jak to zrobić prawidłowo?

Wykonywanie wykopów pod fundamenty to pierwszy krok w fizycznej budowie domu. Jest to niezwykle ważny etap, ponieważ to, jak precyzyjnie zostaną wykonane wykopy, wpływa na dalsze prace budowlane. Wykopy powinny być wykonane zgodnie z projektem i wymaganiami geotechnicznymi, ponieważ od tego zależy stabilność i bezpieczeństwo fundamentów.

Głębokość i szerokość wykopów musi być dostosowana do rodzaju gruntu oraz warunków atmosferycznych. W przypadku gruntów gliniastych lub piaszczystych, wykopy powinny być głębsze, aby zapewnić odpowiednie podparcie dla fundamentu. Pamiętaj, że w przypadku budowy na terenie o podwyższonym poziomie wód gruntowych, konieczne może być dodatkowe zabezpieczenie wykopu przed zalaniem.

Podczas wykonywania wykopów należy zwrócić uwagę na odpowiednie zabezpieczenie krawędzi, aby uniknąć ich obsunięcia. To szczególnie ważne w przypadku głębszych wykopów, gdzie istnieje ryzyko zawalenia się ścian wykopu. Można zastosować drewniane lub metalowe zabezpieczenia, które utrzymają brzegi w odpowiedniej formie.

Po wykonaniu wykopów kluczowym elementem jest sprawdzenie poziomu i dokładności wykonanego wykopu. Rów musi być idealnie wypoziomowany, aby fundamenty były równo rozłożone. Nierówności w wykopie mogą prowadzić do nierównomiernego rozkładu ciężaru budynku i powstawania niebezpiecznych naprężeń.

Jak wykonać szalunki do fundamentów?

Szalunki do fundamentów to kluczowy element w procesie wylewania betonu. Ich zadaniem jest utrzymanie odpowiedniego kształtu fundamentu oraz zapobieganie przemieszczaniu się mieszanki betonowej w trakcie zalewania. Szalunki muszą być odpowiednio solidne, aby wytrzymać nacisk betonu oraz jego wagę, a także precyzyjnie zamontowane, aby fundamenty miały dokładne wymiary.

Najczęściej szalunki wykonuje się z drewnianych desek, płyt OSB lub specjalnych systemów szalunkowych z metalu. Ważne jest, aby materiał użyty do szalunków był trwały i wytrzymały, ponieważ to od niego zależy, czy beton zostanie odpowiednio uformowany. Wykonanie szalunków krok po kroku zaczyna się od precyzyjnego wytyczenia miejsc, gdzie będą one montowane. Następnie deski lub płyty OSB układa się wzdłuż obrysu fundamentów, tworząc formę, która utrzyma beton.

Przy wykonywaniu szalunków należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

• Stabilność – szalunki muszą być solidnie podparte i zabezpieczone, aby wytrzymały napór betonu. Ważne jest zastosowanie dodatkowych podpór, które zapobiegną deformacjom.
• Dokładność wymiarów – wymiary szalunków muszą być zgodne z projektem. Nawet niewielkie odchylenia mogą prowadzić do nierówności w fundamencie.
• Ułożenie folii – warto zastosować folię budowlaną wewnątrz szalunków, co zapobiegnie przyleganiu betonu do desek i ułatwi późniejsze ich demontaż.
• Montaż szalunków na odpowiedniej głębokości – szalunki muszą sięgać aż do miejsca, w którym beton zakończy się, aby stworzyć stabilną i równą podstawę.

Po zakończeniu wylewania betonu, szalunki należy pozostawić do momentu, aż beton w pełni się zwiąże. Dopiero wtedy można przystąpić do ich demontażu, co powinno odbyć się ostrożnie, aby nie uszkodzić świeżo stwardniałego betonu.

Betonowanie fundamentów – jak poprawnie wylewać beton?

Betonowanie fundamentów to kluczowy moment w budowie, który wymaga precyzji oraz odpowiedniego podejścia technicznego. Niewłaściwe wylewanie betonu może prowadzić do poważnych problemów, takich jak pęknięcia czy osłabienie fundamentów. Ważne jest, aby przestrzegać kilku istotnych zasad podczas zalewania fundamentów betonem.

Przede wszystkim, beton powinien być odpowiednio przygotowany. Mieszanka musi mieć właściwe proporcje cementu, wody i kruszywa, aby zapewnić trwałość fundamentu. Zbyt duża ilość wody może osłabić beton, natomiast zbyt sucha mieszanka będzie trudna do rozprowadzenia. Dlatego warto korzystać z gotowych mieszanek betonowych, które są już odpowiednio skomponowane.

Kiedy beton zostanie już przygotowany, należy przystąpić do wylewania betonu. Beton powinien być wylewany warstwowo, każdą warstwę dokładnie zagęszczając za pomocą wibratora do betonu. Ten krok jest kluczowy, ponieważ zapobiega tworzeniu się pustek powietrznych, które mogłyby osłabić strukturę fundamentów. Należy także zadbać o równomierne rozprowadzenie betonu, aby uniknąć nierówności.

Po wylaniu betonu nie można zapominać o pielęgnacji. Beton musi być odpowiednio nawilżany, zwłaszcza w czasie upałów, aby nie doszło do jego zbyt szybkiego wysychania i pękania. W czasie zimy zaleca się stosowanie specjalnych mat, które ochronią beton przed mrozem. Betonowanie to proces, który wymaga cierpliwości i dokładności, a jego końcowy efekt będzie zależał od staranności w wykonaniu każdego kroku.

Izolacja fundamentów – dlaczego jest niezbędna?

Izolacja fundamentów jest jednym z najważniejszych etapów budowy, który chroni dom przed wilgocią oraz utratą ciepła. Bez odpowiedniej izolacji fundamenty mogą chłonąć wilgoć z gruntu, co prowadzi do problemów takich jak pleśń, wilgoć w pomieszczeniach czy osłabienie struktury budynku. Istnieją dwa podstawowe rodzaje izolacji fundamentów: przeciwwilgociowa i termiczna.

Izolacja przeciwwilgociowa zapobiega przenikaniu wilgoci do fundamentów i ścian budynku. Najczęściej stosuje się tu specjalne folie budowlane, papy termozgrzewalne lub membrany, które tworzą barierę między betonem a wilgotnym gruntem. Niezależnie od rodzaju gruntu, izolacja przeciwwilgociowa fundamentów jest konieczna, ponieważ zapobiega przedostawaniu się wody do wewnętrznych części budynku. W niektórych przypadkach stosuje się również drenaż wokół fundamentów, co dodatkowo zabezpiecza przed nadmiernym nagromadzeniem wody.

Izolacja termiczna fundamentów jest szczególnie ważna w klimacie, gdzie temperatura zimą może spaść poniżej zera. Przenikanie zimna przez fundamenty może prowadzić do znacznej utraty ciepła w budynku, co przekłada się na wyższe koszty ogrzewania. Najczęściej do izolacji termicznej fundamentów stosuje się styropian lub piankę poliuretanową, które tworzą dodatkową warstwę ochronną, ograniczającą utratę ciepła.

Izolacja fundamentów nie tylko chroni budynek przed wilgocią i zimnem, ale również zapewnia komfort mieszkalny, eliminując problemy takie jak wilgotne ściany, pleśń i nadmierne wychłodzenie. Dlatego jest to etap, którego nie można pomijać w procesie budowy.

Stawianie fundamentów krok po kroku – samodzielnie czy z ekipą?

Wiele osób zastanawia się, czy można samodzielnie zrobić fundament pod dom. Choć technicznie jest to możliwe, stawianie fundamentów krok po kroku wymaga nie tylko wiedzy, ale także doświadczenia i odpowiedniego sprzętu. Osoby, które mają doświadczenie w budownictwie, mogą podjąć się tego zadania, ale dla większości inwestorów lepszym rozwiązaniem będzie zlecenie prac profesjonalnej ekipie.

Samodzielne wykonywanie fundamentów może być bardziej ekonomiczne, ponieważ oszczędzasz na kosztach robocizny. Jest to także dobry wybór dla osób, które mają dostęp do odpowiedniego sprzętu oraz potrafią dokładnie przestrzegać kroków w budowie fundamentów. Kluczowe znaczenie ma tu precyzja, ponieważ każdy błąd w wykonaniu fundamentów może mieć poważne konsekwencje dla stabilności budynku.

Z drugiej strony, zatrudnienie ekipy budowlanej gwarantuje, że prace zostaną wykonane profesjonalnie, zgodnie z wymaganiami projektowymi i obowiązującymi normami budowlanymi. Fachowcy mają nie tylko doświadczenie, ale również dostęp do odpowiednich narzędzi, co przyspiesza i ułatwia proces budowy. W przypadku skomplikowanych projektów, takich jak fundamenty schodkowe na pochyłym terenie, pomoc profesjonalistów jest wręcz niezbędna.

Podsumowując, jeśli masz odpowiednie umiejętności i czas, możesz rozważyć budowę fundamentów samodzielnie. W przeciwnym razie lepiej zaufać doświadczonym fachowcom, którzy zapewnią solidne i bezpieczne podstawy dla Twojego domu.

Zalewanie fundamentów – jak uniknąć najczęstszych błędów?

Zalewanie fundamentów betonem to jeden z najważniejszych momentów budowy, dlatego kluczowe jest unikanie błędów, które mogą wpłynąć na trwałość i stabilność fundamentów. Wiele problemów związanych z betonowaniem wynika z nieodpowiedniego przygotowania lub niewłaściwej mieszanki betonowej.

Najczęstszym błędem jest użycie niewłaściwej mieszanki betonu. Beton musi mieć odpowiednią konsystencję i proporcje składników, aby zapewnić wytrzymałość fundamentów. Zbyt duża ilość wody w mieszance osłabia beton, co może prowadzić do pęknięć. Dlatego warto korzystać z gotowych mieszanek betonowych, które są przygotowywane zgodnie z normami.

Kolejnym istotnym krokiem jest zagęszczanie betonu. Niezagęszczony beton może zawierać pęcherzyki powietrza, co osłabia strukturę fundamentu. Używanie wibratora do betonu pozwala na usunięcie powietrza i równomierne rozprowadzenie mieszanki. Pielęgnacja betonu po zalaniu to kolejny ważny element – w trakcie wiązania beton nie powinien zbyt szybko wysychać. Regularne nawilżanie powierzchni betonu pozwoli uniknąć pęknięć i zapewni optymalne warunki do jego związywania.

Jakie są koszty budowy fundamentów?

Koszty budowy fundamentów mogą znacząco się różnić w zależności od szeregu czynników, takich jak rodzaj gruntu, wybrana technologia fundamentowania, lokalizacja budowy, czy też dostępność materiałów. Najprostsze, tradycyjne fundamenty dla budynków jednorodzinnych zazwyczaj mieszczą się w przedziale 30 000 do 50 000 złotych, ale warto zwrócić uwagę, że koszty mogą wzrosnąć w zależności od dodatkowych wymagań technicznych czy trudnych warunków gruntowych. Budowa fundamentów na gruntach słabych, niestabilnych lub o wysokim poziomie wód gruntowych może wymagać zastosowania fundamentów palowych lub płytowych, które są bardziej skomplikowane i droższe.

Największe koszty przy budowie fundamentów:

• Materiały budowlane – głównymi materiałami potrzebnymi do budowy fundamentów są cement, stal zbrojeniowa, kruszywa (piasek, żwir) oraz materiały izolacyjne. Cena materiałów może być różna w zależności od lokalizacji, sezonu oraz jakości. Przykładowo, koszt zakupu stali zbrojeniowej może wynosić od 4 do 6 zł za kilogram, a cement od 10 do 15 zł za worek (25 kg). Na cenę materiałów wpływa również wybór izolacji – wysokiej jakości membrany przeciwwilgociowe mogą podnieść całkowity koszt.
• Robocizna – jeśli decydujesz się na zatrudnienie ekipy budowlanej, robocizna stanowi znaczną część całkowitych kosztów. Wynajęcie specjalistów do wykonania fundamentów kosztuje średnio od 80 do 150 zł za metr kwadratowy. Ceny mogą wzrosnąć w przypadku prac na trudnym terenie lub w bardziej wymagających projektach, takich jak fundamenty schodkowe lub płytowe.
• Sprzęt budowlany – nie można zapominać o kosztach związanych z wynajmem sprzętu budowlanego, takiego jak koparki do wykonania wykopów, zagęszczarki do ubijania gruntu czy wibratory do betonu, które pomagają w zagęszczaniu mieszanki betonowej. Wynajem sprzętu wynosi zazwyczaj od 200 do 500 zł dziennie, w zależności od rodzaju i wielkości urządzenia.

Dodatkowe koszty mogą pojawić się przy pracy na trudnym gruncie, np. na terenach podmokłych, gdzie konieczne może być wykonanie dodatkowego drenażu lub zastosowanie fundamentów palowych, które są bardziej kosztowne ze względu na skomplikowany proces wykonania.

Jakie dokumenty są potrzebne przed rozpoczęciem budowy fundamentów?

Zanim przystąpisz do budowy fundamentów, musisz upewnić się, że posiadasz wszystkie niezbędne dokumenty i pozwolenia, które pozwolą na legalne przeprowadzenie prac budowlanych. Formalności te są niezbędne, aby prace budowlane były zgodne z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego.

Kluczowe dokumenty potrzebne przed budową fundamentów:

• Pozwolenie na budowę – jest to najważniejszy dokument, który musisz uzyskać przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac budowlanych. Pozwolenie wydaje urząd miasta lub starostwo powiatowe na podstawie złożonego projektu budowlanego. Projekt musi być zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub warunkami zabudowy, jeśli taki plan nie istnieje. Uzyskanie pozwolenia może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy.
• Projekt budowlany – przygotowany przez uprawnionego architekta, projekt budowlany zawiera wszystkie szczegóły dotyczące konstrukcji budynku, w tym fundamentów. Musi być zatwierdzony przez odpowiednie organy, zanim uzyskasz pozwolenie na budowę. Projekt uwzględnia rodzaj fundamentów, sposób ich wykonania, materiały, a także szczegóły techniczne dotyczące izolacji czy drenażu.
• Badania geotechniczne – to dokumentacja opisująca właściwości gruntu, na którym zostanie postawiony dom. Badania geotechniczne są kluczowe, ponieważ na ich podstawie inżynierowie decydują o rodzaju fundamentów i ich głębokości. Przeprowadzenie badań gruntu jest szczególnie ważne na terenach o podwyższonym ryzyku, takich jak grunty gliniaste, piaszczyste lub podmokłe.
• Zgłoszenie rozpoczęcia budowy – po uzyskaniu pozwolenia na budowę należy zgłosić do odpowiedniego urzędu fakt rozpoczęcia prac budowlanych. Zgłoszenie musi zawierać dane dotyczące inwestora, wykonawcy oraz harmonogram robót budowlanych. Dopiero po zgłoszeniu możesz legalnie przystąpić do budowy fundamentów.

Uzyskanie odpowiednich dokumentów i pozwolenia na budowę to proces wymagający czasu i uwagi, ale jest to konieczne, aby uniknąć problemów prawnych oraz sankcji, które mogą wynikać z nielegalnie prowadzonych prac budowlanych.

FAQ

Czy można samemu zrobić fundament pod dom?

Tak, fundamenty można wykonać samodzielnie, ale jest to zadanie wymagające wiedzy, precyzji oraz dostępu do odpowiedniego sprzętu. Samodzielne wykonanie fundamentów może przynieść oszczędności, jednakże brak doświadczenia i wiedzy technicznej może prowadzić do poważnych błędów, które wpłyną na stabilność całego budynku. Warto zastanowić się, czy nie lepiej zlecić tę pracę profesjonalnej ekipie budowlanej.

Jak długo trwa budowa fundamentów?

Czas budowy fundamentów zależy od wielkości budynku, rodzaju gruntu oraz wybranej technologii. Zazwyczaj budowa fundamentów trwa od 2 do 4 tygodni. Na wydłużenie prac mogą wpłynąć trudne warunki gruntowe, konieczność zastosowania dodatkowych wzmocnień lub niesprzyjające warunki atmosferyczne.

Jakie są najczęstsze błędy przy budowie fundamentów?

Do najczęstszych błędów przy budowie fundamentów należą: zastosowanie niewłaściwej mieszanki betonu, źle wykonana izolacja przeciwwilgociowa, niedokładne wymiary wykopów, a także brak odpowiedniej pielęgnacji betonu po jego wylaniu. Niewłaściwe zabezpieczenie fundamentów przed wilgocią może prowadzić do problemów takich jak pleśń, a złe proporcje mieszanki betonowej osłabiają trwałość fundamentu.

Czy fundamenty można wykonać w każdych warunkach pogodowych?

Nie, fundamenty nie powinny być wykonywane w ekstremalnych warunkach pogodowych. Mrozy, intensywne opady deszczu czy bardzo wysokie temperatury mogą negatywnie wpłynąć na jakość betonu oraz cały proces budowy. Betonowanie powinno odbywać się w sprzyjających warunkach, najlepiej w temperaturach dodatnich i przy odpowiedniej wilgotności powietrza.

Jak głęboko powinien być fundament pod dom parterowy?

Standardowa głębokość fundamentu pod dom parterowy wynosi od 1 do 1,5 metra, jednak ostateczna głębokość zależy od rodzaju gruntu oraz lokalnych warunków klimatycznych. Na przykład, w regionach o dużych wahaniach temperatur lub na terenach o podwyższonym poziomie wód gruntowych fundamenty mogą wymagać głębszego osadzenia. Badania geotechniczne pomogą określić odpowiednią głębokość fundamentów w danym miejscu.